تحلیل و ارزیابی توسعه پایدار فضاهای سبز شهری (نمونه موردی: شهر میاندوآب)

امروزه مفهوم شهر بدون وجود فضای سبز موثر در اشکال گوناگون آن دیگر قابل تصور نیست. پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی معضلات زیست محیطی، موجودیت فضای سبز و گسترش آن را به عنوان ریه های تنفسی شهر ها برای همیشه اجتناب ناپذیر کرده است. اهمیت فضاهای سبز در محیط شهری تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع مطرح بوده و نبود آن به معنی نبود سلامت و تندرستی در شهرها تلقی می شود.. با آگاهی از این مهم در پژوهش حاضر تلاش گردید تا وضعیت توسعه فضاهای سبز و پارک های شهری شهر میاندوآب مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. این پژوهش از نظر روش تحقیق با توجه به محتوی و مولفه های مورد بررسی در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی، همبستگی، علّی قرار گرفته و از نظر هدف مطالعه، تحقیقی کاربردی - توسعه ای محسوب می شود. جامعه آماری اول پژوهش شامل کلیه شهروندان شهر میاندوآب و حجم نمونه مورد بررسی که با استفاده از روش های کمی برآورد حجم نمونه تعیین گردید، شامل 195 نفر از مراجعه کنندگان به پارک های مورد بررسی است که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. جامعه دوم پژوهش شامل کارشناسان و متخصصان امر است که با توجه به حجم کم اعضای جامعه، نمونه گیری انجام نگرفت و از روش کل شماری استفاده شد. اطلاعات و داده های اولیه پژوهش به دو شکل اسنادی و میدانی جمع آوری گردید. از تحلیل های آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار spss و همچنین از روش های تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و swot جهت تحلیل داده های جمع آوری شده و تعیین راهبرهای توسعه استفاده گردید. همچنین به منظور تحلیل و نمایش بصری نتایج پژوهش نیز از نمودارها و نقشه های تهیه شده در محیط نرم افزارهای excel و arcgis استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که شهر میاندوآب علیرغم تمام توانمندی های محیطی و طبیعی که دارد، با مشکل کمبود بنیادین فضای سبز شهری مواجه بوده و در مقایسه با سرانه ها و استاندارد های فضای سبز ملی، بین المللی و سرانه پیشنهادی طرح جامع شهر، دچار کمبود زیادی است. علاوه بر آن طی یک دهه گذشته همزمان با افزایش نسبی سرانه فضای سبز در این شهر، اختلاف بین نواحی شهر از نظر برخورداری از فضاهای مذکور نیز به نحو چشم گیری افزایش یافته و عدم تعادل موجود در توزیع فضایی پارک ها و فضاهای سبز شهری، شدیدتر شده و بین الگوی توزیع فضایی پارک های شهر با نیاز شهروندان با توجه به حجم جمعیتی نواحی شهر، هیچ گونه تناسب و رابطه منطقی مشاهده نمی شود. با توجه کمبود اساسی مشاهده شده، سرانه فضای سبز متناسب با توانمندی های محیطی و نیازمندی های اجتماعی شهر میاندوآب، میزان 21 مترمربع به ازای هر شهروند برآورد گردید که ناحیه دو، یک، پنج، سه و چهار شهر میاندوآب به ترتیب در اولویت های اول تا پنج توسعه پارک ها و فضاهای سبز شهری قرار دارند. نتایج تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه ها نیز حاکی از آن است که ویژگی های فردی ، اجتماعی و اقتصادی شهروندان تأثیر چندانی در رضایتمندی آنان از پارک های شهری ندارد بلکه این شاخص های زیربنایی توسعه پارک ها(کمیت و کیفیت مبلمان پارکی، میزان دسترسی و امنیت اجتماعی موجود در پارک ) هستند که نقش اصلی را در جلب رضایتمندی و تمایل شهروندان به استفاده از این فضاها ایفا می کنند.